‘Veel mensen denken bij droogte aan boeren op het platteland die in de knel komen,’ zegt Mendel Giezen. ‘Maar ook in de stad is droogte een probleem. In Amsterdam en Rotterdam bijvoorbeeld staan veel huizen op houten palen. Als de waterstand te laag wordt, komen die palen droog te staan en gaan ze rotten. Dat kan grote schade veroorzaken.’ In andere delen van Nederland speelt droogte ook een steeds grotere rol. Zo zakken in de zomer de waterstanden in rivieren vaak zo ver dat schepen niet meer kunnen varen.

Steeds beter voorbereid

Volgens Jannes Willems doen we in Nederland hard ons best om beter voorbereid te zijn op droogte. Steden als Arnhem en Dordrecht en het platteland van Noord-Brabant zijn daar voorlopers in. Maar ook de grote steden boeken vooruitgang. ‘In Amsterdam bijvoorbeeld is op de Nieuwezijds Voorburgwal een plein opnieuw ingericht met veel bomen en planten. Onder de grond liggen waterkratten die regenwater opvangen. In droge periodes geven de kratten dat water weer af aan de planten en bomen. Zo blijft de plek groen en koel, ook als het langere tijd droog is.’

‘Met zulke maatregelen maak je de stad ook fijner om in te wonen,’ zegt Willems. ‘Mensen kunnen hier zitten in de schaduw als het heet is, dus het helpt ook tegen hittestress.’

De sponsstad

‘Wetenschappers noemen dit soort oplossingen ook wel een “sponsstad”,’ legt Giezen uit. De stad werkt dan als een spons: regenwater wordt opgevangen en later weer gebruikt als het droog is. Daardoor zakt het grondwaterpeil minder snel.

Een ander voorbeeld van zo'n sponsstad, vind je bij Station Amsterdam Sloterdijk. Ook daar liggen onder de grond waterkratten die regenwater opvangen en vasthouden. In droge periodes komt dat water weer beschikbaar voor de planten. Zo stroomt regenwater niet meteen weg naar het riool, maar blijft het bruikbaar in de stad.

Grotere aanpassingen nodig

Volgens Willems moeten we in Nederland ons hele watersysteem anders inrichten, niet alleen in de stad. ‘Lange tijd hebben we beken en sloten rechtgetrokken zodat water snel werd afgevoerd. Maar daardoor is er minder water in droge tijden. In Noord-Brabant bijvoorbeeld maken we beken nu juist weer kronkelend en ondieper. Zo blijft het water langer in het gebied en kan de natuur beter tegen droogte.’

Droogte raakt sommige groepen harder

Als het een aantal dagen warmer is dan 25 graden, kunnen we als Nederlanders lekker klagen over de hitte. Maar deze warmte en dus droogte raakt niet iedereen in Nederland even hard. ‘Mensen in sociale huurwoningen zijn vaak kwetsbaarder dan huiseigenaren, bijvoorbeeld doordat hun woning slechter geïsoleerd is of omdat ze geen tuin of balkon hebben. Ook inkomen en gezondheid spelen een rol, ouderen zijn bijvoorbeeld extra kwetsbaar. Mijn onderzoek bekijkt daarom verschillende vormen van kwetsbaarheid samen, om beter te begrijpen wie extra bescherming nodig heeft bij droogte en hitte in de stad.’

De stad als ingewikkelde puzzel

Giezen en Willems vervullen met hun onderzoek een belangrijke rol voor de toekomst van steden. Ze werken samen met organisaties die echt verandering in gang zetten, zoals bijvoorbeeld Amsterdam Weerproof.

In Amsterdam helpt Weerproof om de stad voor te bereiden op droogte en heftige regenval. Ze adviseren bewoners, bedrijven en de gemeente over maatregelen zoals groene daken, wateropvang en het klimaatbestendig inrichten van straten en pleinen. ‘Het is een ingewikkelde puzzel,’ zegt Willems. ‘In steden moet je rekening houden met fietsers, trams, veiligheid én klimaatmaatregelen. Weerproof helpt om al die wensen bij elkaar te brengen en goede oplossingen te vinden.’

‘Het gaat niet alleen om techniek,’ benadrukt Giezen. ‘Het gaat er ook om dat bewoners er prettig kunnen leven. Zo maken we steden niet alleen klimaatbestendig, maar ook mooier en fijner om in te wonen.’