Cultureel antropoloog Rob van Ginkel analyseert in zijn boek Rondom de stilte - Herdenkingscultuur in Nederland de dynamiek van de herinnering.

Er verstrijkt in Nederland vrijwel geen dag zonder een aan de Tweede Wereldoorlog gewijde herdenkingsbijeenkomst en geen week zonder onthulling van een dito gedenkteken. Na een periode van verminderde belangstelling heeft de openbare herinnering aan de oorlog sinds het begin van de jaren tachtig een onmiskenbare comeback gemaakt. Het aantal gedenktekens is sedertdien gestegen, de kalender met nieuwe herdenkingsbijeenkomsten gevuld, de deelname aan herdenkingsceremonies toegenomen en het rituele repertoire rond herdenken en vieren gevarieerder geworden.

De diversiteit aan herinneringsgemeenschappen is gegroeid en mede hierdoor vormt de herdenkingspraktijk steeds inzet van politieke strijd en pogingen tot toe-eigening en herdefiniëring. In het herdenkingstheater zijn nieuwe gezichten op het toneel verschenen, en recentere oorlogsmonumenten verschillen wat beeldtaal en symboliek betreft sterk van oudere. Het is deze dynamiek van de herinnering – herdenking als herordening – die in het zojuist verschenen boek Rondom de stilte: Herdenkingscultuur in Nederland centraal staat.

Vanuit een veelzijdig perspectief analyseert Rob van Ginkel de wording, continuïteit en verandering van de rituelen, symbolen en gewoonten waarmee oorlog, bezetting en bevrijding in herinnering worden geroepen, de vormgeving, inscripties en betekenis van monumenten, de in herdenkingsteksten gehanteerde beeldspraken en retoriek en de onderliggende opvattingen, motieven en belangen van organisatoren, deelnemers en toeschouwers. Nationale en lokale gedenktekens en grotere en kleinere herdenkingen en bevrijdingsvieringen passeren de revue, waarbij tevens aan de orde komt hoe telkens weer andere betrokkenen een hoofdrol kregen of opeisten. Aan de hand van de herinnering aan de luchtoorlog wordt bovendien ingegaan op enkele saillante ongerijmdheden in de herdenkingspraktijk.

Over de auteur

Rob van Ginkel is cultureel antropoloog en als universitair hoofddocent verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Voor zijn onderzoek naar de Nederlandse herdenkingscultuur was hij als onderzoeker gedetacheerd bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie.

Publicatiegegevens

Rob van Ginkel: Rondom de stilte – Herdenkingscultuur in Nederland, Uitgeverij Bert Bakker, 844 pagina’s + 2 fotokaternen. ISBN 9789035134409 Prijs € 29,95.